Venöz egzama olarak da bilinen Statis dermatit (SD), staz egzama, venöz SD veya yerçekimi dermatiti olarak da bilinmektedir. Oluşma nedeni bacaklarda venöz sistem yani toplar damarlarda yetersizlikten kaynaklanan deride kronik enflamatuvar sürece bağlıdır. SD'de bacaklarda toplar damar kan dolaşımının işlevindeki değişiklikler kanın bacaklarda geri akışına, bacaklarda yüzeysel toplar damar-venöz sistemde göllenmesine, venöz hipertansiyona, deride enflamasyona ve zamanla venöz ülserasyon gibi komplikasyonlara neden olmakta. 

İleri yaşlarda ve kadınlarda daha sıktır. SD ve vönz yetmezlikleri kolaylaştıran diğer nedenler; gebelik, obezite, uzun süre ayakta durma yada oturma gerektiren yaşam koşulları, hipertansiyon, kalp-böbrek yetemezlikleri, kronik ödem, bacaklarda tekrarlayan selülit enfeksiyonları, bacaklarda derin ven trombozları, bacaklarda ven cerrahileri, ailesel varis hikayesi ...

Genellikle bacağın alt kısmında özellikle ayak bileklerinde hızlı ve şiddetli bir şekilde başlar. Lezyonlarda kaşıntı, kızarıklık, ödem, doku altı kanaması-purpura ve hemosiderin ve pigment artışı ile deri renk koyulaşması görülür. Tedavisi gecikmiş olgularda kapanmayan bacak yaraları tabloya eklenebilir. tedavi amaçlı kullanılan kompresyon bandajları yada varis çorapları gelişen ülserasyon ce şiddetli ağrı için % 70 oaranında etkin bir cevap sağlamakta. 

Klinik olarak ilk belirti bacaklarda özellikle ayak bileklerinde akşam saatlerinde artan ödem, kramp ve ağrıdır. Ödem ile birlikte bileklerde telenjektaziler ve genişlemiş damarsal yapılarda artış gözlenmektedir. Toplar damar sisteminin yetersizliği yıllar içerisinde deride kalıcı ödem ve renk değişimine neden olmaktadır. Kaşıntı sıklıkla bileklerde iç kısımda olmaktadır.  Ayak bileklerinin iç kısmı kaşıntı ile birlikte eritemli zeminde ekzamatöz döküntülü plakların ilk ortaya çıkmaya başladığı alandır. Zamanla bu alanlarda kırmızı sulantılı ve akıntılı yaralar diz ve topuklara doğru yayılmakta.  zamanla yerleşim gösterdiği bu alanlarda deride kuruluk, pigmentasyon artışı ve kalınlaşma givi ikincil belirtiklerde gelişmekte. Ağrı bazen kaşıntı hasta şikayetlerinde ön planda olmakta. Deride pigment artışları deri altı kanamaya bağlı gelişen hemosiderin kaynaklıdır. 

Ekzamatöz alanlarda kaşıntı ikincil enfeksşyonolara neden olabilmekte. Bu alana kullanılan bazı ilaçlar antibiyotikler neomisin, basitresin, lanolin içerikleri, kokular, paraben, epoxy resin ve kauçuk içerikleri kliniği daha da kötüleştirebilmektedir.

Venöz egzama ayaklarda “lipodermatosclerosis (LDS)” klinik tablosuna neden olmaktadır. LDS daha sıklıkla kadınlarda, şişmanlarda, derin venöz sistem yetersizliklerinde ortaya çıkmaktadır. Bu akut ve kronik olarak seyretmektedir. Akut dönemde bacak alt kısmında ağrı, kırmızı, mor keskin sınırlı renk değişimi ile plaklar ortaya çıkmaktadır. Plaklarda lokal ısı artışı olmaktadır. Kronik formunda bacakların 1/3 alt kısmında  ters duran şampanya şişesine benzer bir görünüme sahip olmaktadır. Deride renk değişimi, dermis ve deri altı dokularda fibrosis ile doku sertleşmesi gelişmektedir.

Bacaklarda kronik venöz yetmezlik ve buna eşlik eden SD kaynaklı klinik bu bulgular yaşam kalitesini, kişinin fiizksel aktivitesini ve uyku kalitesini olumsuz etkilemekte.

Tedavi

• Hastalığın tedavisinde öncelikle venöz yetmezliğin düzeltilmesi özellikle kompresyon tedavileri gelmektedir. Staz egzama ise egzama tedavi protokolleri ile tedavi edilmektedir.
• Ayağın her fırsatta yukarıda tutulması-elevasyonu venöz sistem damara içi basıncı azaltacaktır.
• Hızla normal kiloya dönülmelidir.
• Ayak kaslarının çalışmasını artıracak ayak egzersizleri yapılmalıdır.

Venöz sistemin basınçla desteklenmesi-kompresyon tedavisi; Kompresyon tedavisi özellikle staz dermatite bağlı gelişen bacak yaralarının iyileşme süreci açısından son derece önemlidir. Özellikle elastik bandajlar ile yapılacak kompresyon daha etkilidir ve klinik tabloda kompresyon son derece önemlidir. 20-30 mm Hg değerinde bir kompresyon yeterlidir. Bacaklarda yara gelişiminde bu 30-40 mm Hg kadar çıkılabilir. LDS de kompresyon tedavisi yanında anabolik steroid olan stanozolol 2-5 mg günde 2 defa kullanılmaktadır. Bu kompresyon tedavi sonuçlarını 2 kat arttırmaktadır. Bu amaçla aynı gurupta danazol sistemik kullanılmaktadır. LDS de tedaviye dirençli olgularda lezyon içerisine triamcinolone 5-10 mg/ml kullanılabilir. LDS tedavisinde kompresyon çorapları yanında US 3 MHz haftda 3 kez 8 dakika 4-8 hafta kullanılabilmektedir.

• 0.075% capsaicin krem özellikle staz egzama kaşıntısında topikal kullanılabilir.
• Staz egzama yaralarında 2 hafta ara ile PRP yapılabilir.
• Pentoxifylline günde 3 kez 400 mg özellile staz egzamaya bağlı yaralarda etkilidir.
• İdrar sökücüler-diüretikler ile ödem azaltılmaya çalışılır.
• Staz egzamada topikal steroidler kullanılmaktadır. Bazı ağır klinik durumlarda sistemik kortikosteroid tercih edilmektedir.
• Venöz egzamalarda sistemik doxycycline topikal calcineurin-inhibitörlerinden tacrolimus birlikte kullanılabilmektedir.
• Altta yatan damar patolojisinin cerrahi olarak düzeltilmesi planlanabilir. Topikal steroidler, atrofi ve ülserasyona yol açabildiği akılda tutularak kullanılmalıdır. Sekonder enfeksiyonlara yönelik antibiyotik tedavisi gerekebilir.