Pireler-Siphonaptera

Pire 1-8 mm boyutlarında, küçük, kanatsız, vücutları yandan basık böceklerdir. Vücutlarının dış kısmı yoğun bir şekilde kitinize yapı ile kaplıdır yani serttir. Zıplama şeklindeki karakteristik hareketleri için özelleşmiş arka bacakları vardır ve 30 cm fazla zıplayabilirler. Pireler gelişim sürelerinde tam metamorfoz geçirirler. Kurtçuk benzeri larva, erişkin pirenin anüsünden çıkan organik atıklar ve kan artıklarıyla beslenir. Larva üç kez kabuk değiştirir ve daha sonra pupa oluşturmak üzere ipek salgılar. Dişi pire yumurta oluşturabilmek için kan emmeye ihtiyaç duyar, bir kez kanla beslendikten sonra konağın postunun üzerine birkaç düzine yumurta yapabilir. Yumurtalar, konak yuvasına dinlenmeye gittiğinde kürkten ayrılırlar. Pirelerin çoğu ‘yuva paraziti’ olarak bilinir. Bazı pireler bir yıl kadar yaşayabilirler ancak genellikle birkaç ay ömürleri vardır. Birçok artropodlarda olduğu gibi yaşam döngüsünün süresi nispi nem ve sıcaklığa bağlıdır ancak yumurtadan erişkine gelişme süresi ortalama 30-75 gündür.

Memeliler ve kuşlarda kan emerek beslenmektedir. 2000 den fazla türü gözlenmiştir. Büyük çoğunluğu kemirgenler üzerinde yaşar. Çeşitli derecede konak özgüllükleri vardır ve fazla uzak bölgelere seyahat edemezler (yürüyerek ya da zıplayarak birkaç metre giderler, bu nedenle insanın pire ile teması için direkt olarak pirelerin yaşam alanlarına gitmiş olması gerekir).

Farelerde görülen pire “Xenopsylla cheopis”, köpek ve kedi pireleri “Ctenocephalides canis” ve “Ctenocephalides felis”, insanlarda olan “Pulex irritans”, sticktight piresi “Echidnophaga gallinacea” ve kumda bulunan “Tunga penetrans” gibi.

Pirelerin Yaptıkları Deri Belirtileri ve İnsanlara Taşıdıkları Bulaşıcı Hastalıklar

Deride yaptıkları reaksiyonlar ve belirtileri;

Bunlar arasında, C. felis oburca beslenmesi ve kısa sürede çok yaygın enfestasyonu nedeniyle en kötü şöhretlisidir. Evlerin kronik enfestasyonu bir kedi ya da köpeğin varlığına (ismi kedi piresi olmasına rağmen bu pire herhangi bir hayvan üzerinden beslenebilir), evde duvardan duvara halı bulunup bulunmamasına ve nispeten yüksek neme bağlıdır (soğuk iklimlerde evi ısıtma sırasında pirelerin saklanma eğiliminde olduğu halılar kuruduğu için enfestasyon oranı azdır). Birkaç haftadan fazla süren ısırmalarda genellikle tipik gecikmiş tip aşırı hassasiyet reaksiyonu görülse de (genellikle bileklerin çevresinde, kaşıntılı kırmızı noktalar şeklinde) bir evdeki tüm bireyler ısırığa karşı aynı şekilde tepki vermeyebilirler. Bazı kişiler artropodlara karşı diğerlerinden daha hassastır. Bir evde bir kişi kaşıntılı ısırık yerlerine sahipken diğer bireylerde hiç görülmemesi mümkündür. Pire ısırığını teşhis ederken eğer bir ev enfeste olmuşsa burada yaşayan herkes benzer lezyonlar göstermelidir gibi bir düşünceye bağlı kalınmamalıdır. İnsan piresi evcil çiftlik hayvanları gibi çeşitli hayvanlar üzerinden de beslenebilir. Ev döşemelerinin kirli olduğu ve çiftlik hayvanlarıyla birlikte yaşanan tropikal bölgelerde oldukça yoğun enfestasyonlar gelişebilir.

İnsanlarda pirelerin konakçı olarak kalması çok düşük hijyenik koşullarda ortaya çıkmaktadır. Pireler insanlarda daha çok evde beslenen kedi be köpekler aracılığı ile problemler yapmaktadır. Ayrıca pireler insanlara kuşlardan ve kuş yuvaları aracılığı ile gelebilmektedir.

Pire ısırığı klinik olarak bülller ve aşırı kaşıntı ile pappüler ürtikerle kendisini göstermektedir. Lezyonlar guruplar oluşturmakta yada çizgi tarzındadır.

Kedi ve köpek kaynaklı pire ısırıkları daha çok diz kapağı altında bacaklarda ve ayak bileği çevresinde olmaktadır. Ancak kollardada gözlenmektedir. Giysilerin özelliği nedeni ile daha çok kadınlarda gözlenmektedir. Kuşlardan kaynaklanan pire ısırıkları ise gece yatak odasında olmakta ve daha geniş vücut alanlarında gözlenmektedir. Kedi ve köpeklerde pireler daha çok sırt ara kısımlarda özellikle kuyrukta kaşıntılı tüylerde dökülmeler yapmaktadır.
Bir evde ortamda pire olup olmadığı elektrik süpürgesi ile ortam süpürülerek toplananların incelenmesi; pire feçes ve yumurtalarının “tuz karabiber görünümü” vermesi ile anlaşılmaktadır. Temizleme materyali 10% potasyum hidroksitte 48 saat bekletilmekte sonra mikroskopta bakılmaktadır.

Tedavide hastalara anti-histaminik ve topikal steroid kremler verilebilir. Evcil hayvanlarda topikal yada sistemik fipronil, imidacloprid, lufenuron ve selamectin kullanılmaktadır.

Pirelerin İnsanlara Bulaştırdıkları Hastalıklar

• Kedi tırmığı Hastalığı
• Bacillar Angiomatosis
• Tungiasis
• Veba